Hồng Nga lang thang,chộp được bài này,đọc xong hết cái sự mệt sau một ngày bán rau vất vả.
****
NGHỀ HÓT CỨT.
Lúc tôi còn nhỏ mẹ tôi thường đe tôi :
‘’Nếu không học hành tử tế thì sau này chỉ có đi hót cứt thôi con ạ”.
Hình ảnh người gánh phân suốt
ngày lang thang trong cái thị trấn nghèo quê tôi làm tôi rùng mình.
Cái tương lai có mùi khó ngửi này chẳng quyến rũ được ai. Nhưng mẹ tôi lầm. Thời tôi lớn đây là cái nghề hái ra tiền. Ít nhất cũng hơn hẳn cái sự kiếm ăn với cái bằng tiến sĩ của tôi. Anh biết đấy, viện Khoa Học của tôi nằm cạnh làng Cổ Nhuế, tôi có đủ sở cú để khẳng định với anh điều đó. Làng này sống bằng nghề hót cứt, có đền thờ Thành Hoàng hẳn hòi. Thành Hoàng làng Cổ Nhuế là một vị hót cứt chính hiệu. Trong đền người ta thờ đôi quang và chiếc đòn gánh cùng hai mảnh xương trâu cầm tay …Người làng Cổ Nhuế đã đời này qua đời khác, ngày lại ngày, làm sạch cho thủ đô Hà Nội.
Cái tương lai có mùi khó ngửi này chẳng quyến rũ được ai. Nhưng mẹ tôi lầm. Thời tôi lớn đây là cái nghề hái ra tiền. Ít nhất cũng hơn hẳn cái sự kiếm ăn với cái bằng tiến sĩ của tôi. Anh biết đấy, viện Khoa Học của tôi nằm cạnh làng Cổ Nhuế, tôi có đủ sở cú để khẳng định với anh điều đó. Làng này sống bằng nghề hót cứt, có đền thờ Thành Hoàng hẳn hòi. Thành Hoàng làng Cổ Nhuế là một vị hót cứt chính hiệu. Trong đền người ta thờ đôi quang và chiếc đòn gánh cùng hai mảnh xương trâu cầm tay …Người làng Cổ Nhuế đã đời này qua đời khác, ngày lại ngày, làm sạch cho thủ đô Hà Nội.
Vua Lê Thánh Tông từng ban cho làng này câu đối :
"Ý NHẤT NHUNG Y,NĂNG ĐẢM THẾ GIAN NAN SỰ
"ĐỀ TAM XÍCH KIẾM,TẬN THU THIÊN HẠ NHÂN TÂM.
"Ý NHẤT NHUNG Y,NĂNG ĐẢM THẾ GIAN NAN SỰ
"ĐỀ TAM XÍCH KIẾM,TẬN THU THIÊN HẠ NHÂN TÂM.
(Khoac tấm áo nhung,đảm đương thế gian việc khó
Cầm ba thước kiếm,tận thu lòng dạ mọi người)
(Hồng Nga tạm dịch)
Cầm ba thước kiếm,tận thu lòng dạ mọi người)
(Hồng Nga tạm dịch)
Anh đừng so sánh làng Cổ Nhuế với
làng Phương Lưu ; cạnh trường đại học Hàng Hải của anh ở Hải Phòng. So
sánh như thế là hạ nhục làng Cổ Nhuế của tôi đấy. Ngoài cái vinh quang
của nghề hốt cứt (lao động là vinh quang), làng Cổ Nhuế còn là quê hương
của một đại tướng : Ðại tướng Văn Tiến Dũng, cùng một tổ tiên vinh
quang như các vị đồng hương gồng gánh của ông. Hơn nữa làng Phương Lưu
của anh tuy hốt cứt nhưng chủ yếu sống bằng nghề đạo chích, chứ đâu có
được ‘’tôn chỉ mục đích’’ như dân Cổ Nhuế.
Thanh niên Cổ Nhuế ta thề
Chưa đầy hai sọt chưa về quê hương
Nhưng không phải dân làng Cổ Nhuế lúc nào cũng được hưởng cái vinh quang của lao động đâu anh ạ. Kể từ những năm hợp tác hóa ồ ạt vào cuối thập niên 50, nghề hót cứt đã phải chịu nhiều cay đắng. Người ta ngăn cấm những người nông dân đi hót cứt, coi như họ là những người trốn lao động, bỏ việc đồng áng để đi ‘’buôn’’ cứt. Người làng Cổ Nhuế phải tôn trọng pháp luật của đảng đành ngồi nhà mà tiếc rẻ những bãi…… đơn côi không người chăm sóc.
Chỉ mãi tới cuối năm 1986, sau
đại hội đổi mới của đảng, đất đai được chia ra để cho các gia đình nông
dân tự canh tác. Nghề trồng rau ở ngoại thành Hà Nội sống lại, người Cổ
Nhuế mới lại được phép đi…. hót cứt và buôn… cứt.
Rau cỏ của xứ ta thơm ngon là nhờ
phân Bắc. Các cụ lão nông chi điên dạy thế ! Phân hóa học cho dù là sản
phẩm của trí tuệ văn minh, chỉ cho những thứ rau xanh tươi nhưng nhạt
thếch.
Ðổi mới và cởi trói do mẫu công
khai (Glasnost) có cái mặt trái của nó. Trước đây ai muốn đi hót cứt thì
hót. Nhưng từ ngày người người đi hót, nhà nhà đi hót thì theo qui
luật. ‘’Người khôn, của hiếm’’, dân Cổ Nhuế đã chiến đấu ngoan cường để
dành lấy địa vị đầu ngành…. cứt Việt Nam.
Không biết đại tướng đồng hương ,
ngày ấy có can thiệp vào chuyện này hay không, nhưng theo qui dịnh của
UBND thành phố HàNội dân ngoại thành không được phép tự do đi hót cứt và
lấy cứt nữa. Trước đây ngoài những bãi cứt vô tổ chức, vô kỷ luật mà
bất cứ ai cũng có thể hót. Người đi lấy cứt có thể đến làm vệ sinh cho
các nhà xí hai ngăn ở các thành phố để để thu về cho mình một số cứt
kiếm được. Bây giờ người nông dân ngoại thành bị bắt buộc phải mua phân
tại chợ Cổ Nhuế, một chợ tự cổ chí kim, từ Ðông sang Tây đều không có,
được thành lập năm 1989. Giá cả tùy thuộc chất lượng (nói sau).
Dân ngoại thành bây giờ trở thành
người đi lấy phân thuê cho Cổ Nhuế. Họ được phân chia địa bàn hoạt
động, theo lịch sắp xếp mang sản phẩm đến chợ nhưng không phải để họ tự
bán. Họ chỉ được nhận phần trăm tiền bán mà giá do ban quản lý chợ Cổ
Nhuế quyết dịnh. Chống lại ư ?? Mất việc ngay.
Ðội hậu bị, hàng ngàn người xung
phong thay chân kiếm cứt (xã hội hiện tại cứt hơi ít lắm, nay phải kiếm,
tức là phải đi làm vệ sinh để lấy cứt ở các hố xí, như đã nói trên) Ði
kiếm cứt hơn hẳn làm thương nghiệp, đừng nói gì đến nông nghiệp. Mỗi lần
tôi hỏi một anh Cổ Nhuế :
- Giá cả như thế chắc các anh chóng giàu lắm.
Anh đáp :
- Anh Giai ơi, trông thế thôi, chứ kiếm được hai sọt thì cũng ăn mẹ nó hết một sọt rồi còn gi !?!
Trong chợ phân, xuất hiện phân giả. Người ta dùng đất xét thuồn qua ống nứa, giã nhỏ thân chuối trộn lẫn với nghệ bôi bên ngoài và cho tất cả lẫn vào phân thật. Ðó là bí quyết. Phân giả gây náo loạn cho chợ phân khiên thanh niên Cổ Nhuế phải cử ra một bộ phận ‘’kiểm tra chất lượng’’ trước khi giao hàng. Anh còn nhớ dốc Bưởi chạy về viện Khoa Học không ? Trạm kiểm tra được lập ra tại đó, hoạt động từ mờ sáng đến trưa. Mùi uế khí từ tay các kiểm tra viên thọc thẳng vào sọt phân tìm của giả. Nhờ lành nghề và cương quyết, sau đó vài tuần, những đứa làm phân giả bị cắt giấy phép.
Tại chợ cứt được chia làm bốn loại:
- Hạng nhất (first class) là phân
lấy từ khu Ba Ðình… nơi có nhiều gia đình quan chức nên cứt được coi là
‘’nạc’’(tiếng nhà nghề chỉ cục phân rắn chất lượng cao) (!).
- Hạng 2, Từ khu Hoàn Kiếm, nơi có nhiều dân buôn bán, nhiều nhà hàng khách sạn.
- Hạng 3. Từ khu Hai Bà Trưng và Ðống Ða, nơi đa số dân cư là ngưòi lao động, xài nhiều rau nên ‘’mờ’’ (nhiều nước lỏng bõng)
- Hạng 4. Từ ngoại thành, loại này xanh lẹt vì ‘’nguồn nguyên liệu thuần túy là rau muống. Bà con nông dân làm gì có thịt mà ăn.
Có lần tại chợ xuất hiện một sọt
phân đề chữ : ‘’Phân ngoại 100 phần trăm’’. Dân chúng không hiểu tại sao
có bọn dám qua mặt Hải quan, dám nhập cảng ‘’phân ngoại’’ về xài.
Về sau chủ nhân sọt phân giải
thích : Phân lấy từ bể ‘’phốt’’ (fosse septique) của các sứ quán nước
ngoài thì không phải là phân ngoại còn là gì ?
Ðây là những điều tai nghe mắt
thấy, tôi ghi lại gửi anh để có dịp kể lại cho bà con xa nước nghe chơi…
Cho biết quê hương ta có những thứ…. mà người ta hoàn toàn không có.
Tôi bảo đảm đây là sự thật ‘’chăm phần chăm’’./.
……………………………….
(đăng trên "Quê Choa"-HN có cải biên đôi chút,xin lỗi tác giả trước).
